Η πόλη του Χάνδακα υπέφερε μόνιμα από
λειψυδρία. Ήδη από τη βυζαντινή περίοδο η ύδρευση γινόταν κυρίως από πηγάδια.
Τα περισσότερα πρέπει να έμειναν σε χρήση στην περίοδο της Βενετοκρατίας, όπως
μαρτυρούν οι πηγές και τα επιστόμια
φρέατος που διασώθηκαν. Δεν έλειπαν ωστόσο οι υπόγειες δεξαμενές που
συγκέντρωναν κυρίως όμβρια ύδατα. Σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Προνοητή Isepo
Civran, το 1639 υπήρχαν 1270 πηγάδια και 273
δεξαμενές. Μεγάλη δεξαμενή με πέντε θολοσκέπαστους χώρους που διαιρούνται με
τοξοστοιχίες διατηρείται άθικτη ανάμεσα στο ναό του Αγίου Τίτου και το υπόγειο
πρώην βιοτεχνικού κτηρίου (παγοποιείου) που ανεγέρθηκε γύρω στο 1930 βόρεια του
ναού. Στην περίοδο της Βενετοκρατίας
τρεις μονόχωρες θολοσκέπαστες δεξαμενές προστέθηκαν βόρεια της προηγούμενης. Το
συγκρότημα των δεξαμενών συνδέθηκε αργότερα με το υδραγωγείο Morosini. Δημόσιο χαρακτήρα πρέπει να είχε και η μεγάλου βάθους δεξαμενή
με κίονες από γλυπτά σε δεύτερη χρήση και οξυκόρυφα τόξα, στο υπόγειο κτηρίου
στα ΝΔ του Αγίου Τίτου. Αρκετές ακόμη δεξαμενές κατασκευάστηκαν από τους
Βενετούς, είτε για δημόσια είτε για ιδιωτική χρήση. Από τις μεγάλες δημόσιες
δεξαμενές διατηρείται σήμερα ακέραιη η δίχωρη υπέργεια δεξαμενή του Zane νότια των Arsenali
Nuovissimi. Η μεγάλη δίχωρη δεξαμενή που ολοκληρώθηκε από το Fr. Morosini μέσα στην
παλαιά τάφρο, βόρεια των στρατώνων του Αγίου Γεωργίου κηρύχθηκε ως διατηρητέα,
σήμερα ωστόσο τα λείψανά της διατηρούνται κάτω από τα θεμέλια των πολυώροφων
οικοδομών που ανεγέρθηκαν αργότερα στο νότιο μέτωπο της οδού Δικαιοσύνης.
Υπόγειες δεξαμενές έχουν επίσης εντοπιστεί κοντά στη Loggia, στη ΒΑ γωνία του πάρκου Θεοτοκοπούλου, στο χώρο που καταλάμβανε
ο ναός της Παναγίας Τριμάρτυρης στην οδό 1866 και αλλού. Υπήρχαν επίσης κάποιες
μικρές κρήνες που τροφοδοτούνταν από υπόγεια νερά.
Η
πρώτη προσπάθεια διοχέτευσης νερού στην πόλη υπό μορφή υδραγωγείου έγινε από
τον γενικό διοικητή Giοvanni
Matteo
Bembo. Η ομώνυμη κρήνη που
κατασκευάστηκε μεταξύ του 1552 και 1554 νότια του περιβόλου του ναού του San
Salvatore (Σωτήρα) διατηρείται με κάποιες
μεταγενέστερες επεμβάσεις πλάι σε οθωμανική κρήνη στην πλατεία Κορνάρου.
Συντηρήθηκε πρόσφατα, όπως και η
ανάγλυφη πλάκα της κρήνης που κατασκεύασε το 1603 ο δούκας Giovanni
Sagredo στη ΒΔ
γωνία της Loggia.
Η
κατασκευή του υδραγωγείου από τον Fransesco
Morosini σκόπευε να δώσει μια οριστική λύση στο πρόβλημα υδροδότησης της
πόλης. Η πολυτελής κρήνη που ανέγειρε στο μέσον της Πλατείας των Δημητριακών,
γνωστότερη σήμερα στους ντόπιους ως «Λιοντάρια», δεν σώζει πλέον το μεγαλόπρεπο
άγαλμα του Ποσειδώνα που αρχικά την επέστεφε. Σήμερα παραμένει εμβληματικό
μνημείο για την πόλη του Ηρακλείου, ασφυκτιώντας ωστόσο μέσα στον εμπορικότερο
πυρήνα της.
Το τελευταίο χρονολογικά υδρευτικό έργο
κατασκευάστηκε από το γενικό προνοητή Antonio
Priuli τρία μόλις χρόνια πριν από την Άλωση του Χάνδακα, το 1666, σε μια
περίοδο που οι Οθωμανοί είχαν αποκόψει τα δυο παλαιότερα υδραγωγεία. Απέληγε
στην ομώνυμη κρήνη, που διατηρείται μέχρι σήμερα κοντά στην πύλη του Δερματά.
![]() | 1. Ηράκλειο – Rabd el Khandaq – Χάνδακας- Candia – Μεγάλο Κάστρο. Η περιπέτεια μιας πόλης | ![]() |
---|---|---|
![]() | 1.1 Ο Χάνδακας στη Βενετοκρατία | ![]() |
![]() | 1.2 Τα δημόσια κτήρια | ![]() |
![]() | 1.2.1 Η Ruga Maistra | ![]() |
![]() | 1.2.2 Το Δουκικό ανάκτορο | ![]() |
![]() | 1.2.3 Η Ενετική Λέσχη (Loggia) | ![]() |
![]() | 1.2.4 Η αποθήκη των σιτηρών (Fondaco) | ![]() |
![]() | 1.2.5 Η πύλη Voltone | ![]() |
![]() | 1.3 Οι ναοί του Ορθόδοξου δόγματος | ![]() |
![]() | 1.3.1 Αγία Αικατερίνη Σιναϊτών | ![]() |
![]() | 1.3.2 Αγία Αναστασία | ![]() |
![]() | 1.3.3 Άγιος Ματθαίος | ![]() |
| 1.3.4 Άγιος Ονούφριος | ![]() |
![]() | 1.3.5 Παναγία των Αγγέλων | ![]() |
| 1.3.6 Παντάνασσα (Μικρός Άγιος Μηνάς) | ![]() |
![]() | 1.4 Οι ναοί του Καθολικού δόγματος | ![]() |
![]() | 1.4.1 Η δουκική εκκλησία του Αγίου Μάρκου | ![]() |
![]() | 1.4.2 Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής | ![]() |
![]() | 1.4.3 Άγιος Παύλος των Σερβιτών | ![]() |
![]() | 1.4.4 Η μονή του Αγίου Φραγκίσκου | ![]() |
![]() | 1.4.5 Η παναγία των Σταυροφόρων | ![]() |
![]() | 1.4.6 Ο Άγιος Πέτρος των Δομηνικανών | ![]() |
| 1.4.7 Ο Άγιος Τίτος | ![]() |
![]() | 1.4.8 Ο ναός του Σωτήρα | ![]() |
![]() | 1.5.1 Η κρήνη της Ruga Panigra | ![]() |
![]() | 1.5.2 Η κρήνη Bembo | ![]() |
![]() | 1.5.3 Η κρήνη Morosini | ![]() |
![]() | 1.5.4 Η κρήνη Priuli | ![]() |
![]() | 1.5.5 Η κρήνη Sagredo | ![]() |